ტაივანი საკმაოდ შორს მყოფი სახელმწიფოა, რომელიც შორეულ აღმოსავლეთის რეგიონში, ერთ-ერთ გეოპოლიტიკური დაძაბულობის კერაა. მას შემდეგ, რაც ნენსი პელოსი  ტაივანში ჩავიდა, ითქვა, რომ ჩინეთის ბირთვული შეიარაღება მზადყოფნაშია მოყვანილი. პრესა ალაპარაკდა მესამე მსოფლიო ომზე. მედიის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის გარდა, ადამიანებს საერთოდ არ აქვთ წარმოდგენა, თუ რა ხდება ტაივანთან მიმართებაში.  გადავწყვიტეთ პატარა ისტორიული რაკურსი შემოგთავაზოთ.

დემოკრატიული მაყურებელი თანამედროვე პოლიტიკოსებისგან მიჩვეულია შაბლონურობასა და უკვე ყველასთვის გაცვეთილი ბანალურობათა გამეორებას. იშვიათად თუ შევხვდებით პოლიტიკოსების მხრიდან სტრატეგიულ და შინაარსიან საუბარს, რომელიც განმსჭვალული იქნებოდა საკუთარი კულტურის სიღრმისეული აღქმით, საერთაშორისო მოვლენების ღრმა გააზრებითა და „მწარე სიმართლის“ თქმის პრინციპით. 

ამ ერთი თვის წინ ამერიკელი მეგობარი ჩამომივიდა. მერიკელი ამერიკელი, უნივერსიტეტის პროფესორი. უკვე 20 წელზე მეტია, რაც ვმეგობრობთ. ცხადია, ვისაუბრეთ აშშ-ში შექმნილ ვითარებაზეც... 

ნებისმიერი ომი, არსებითად, მის საფუძველში, ენერგიისთვის ბრძოლაა. ენერგია კი, თავის მხრივ, ის არის, რასაც ჩვენ სიცოცხლეს ვუწოდებთ.

არაა გასაკვირი, რომ უკრაინა-რუსეთის ომში წინა პლანზეა ისეთი ფაქტორები, როგორებიცაა: გაზსადენები, ნავთობი, ენერგიის დაზოგვა. აგერ, საფრანგეთის პრეზიდენტი ემანუელ მაკრონი თავის მოქალაქეებს ქამრების შემოჭერისკენ მოუწოდებს, ევროკომისიის პრეზიდენტი ურსულა ვონ ლაიაენი კი ევროკავშირის მოქალაქეებს ურჩევს, ორი გრადუსით დაუწიონ გამათბობლებსა და კონდიციონერებს[1]. თავის მხრივ, რუსეთისთვის დასავლეთზე ზეწოლის კარგი იარაღია ნავთობისა და გაზის საკითხებით მანიპულაცია. ევროკავშირის ქვეყნების და, მათ შორის, მისი მოწინავე ეკონომიკის - გერმანიის ინდუსტრიული სექტორის მნიშვნელოვანი ნაწილი დამოკიდებულია რუსულ გაზზე.

მართლაც, რატომ არ გამოდის არაფერი? ამხელა ფული იხარჯება, ასე თუ ისე, გარკვეული რესურსიც  ამოქმედებული და ჩართულია - მათ შორის, ყველაზე უფრო პერსპექტიული და მომხიბვლელი  - ახალგაზრდები.... 

ტელევიზიის და ზოგადად მედიის მთავარი ფუნქცია იყო ის, რომ რეალური, გადამოწმებული ინფორმაცია მიეტანა საზოგადოებამდე. ზოგადად რეალობა ფილოსოფიური კონცეფტიაა და შეიძლება ითქვას, რომ რეალობა ქმნადია, რადგან რასაც მედია წარმოაჩენს მხოლოდ ის იქცევა „რეალობად“, ხოლო ის რაც მედიის მიღმა რჩება, ის „რეალობის“ კატეგორიიდან ამოვარდნილია. მის შესახებ ან საზოგადოება ვერაფერს იგებს, ან საკმაოდ გვიან იგებს. მაგრამ ყოველთვის არსებობს რეალობის შეთანხმებული კატეგორიები, რომლითაც საზოგადოება ანიჭებს ერთ მოვლენებს უფრო მნიშვნელოვან როლს, ვიდრე მეორეს.

 გარკვეულწილად რეალობის შექმნაში შეუძლებელია მონაწილეობდეს მხოლოდ ერთი მხარე, მასში მონაწილეობს როგორც პოლიტიკური ძალები, ისე მედია და საზოგადოება, ამიტომ იგრძნობა განსხვავება პროპაგანდასა და ინფორმაციას შორის. პროპაგანდა ცალმხრივიად ქმნის „რეალობას“, მის შექმნაში საზოგადოება არ არის ჩართული, ამიტომ საზოგადოება გრძნობს პროპაგანდის მიერ მოწოდებული „რეალობის“ სიყალბეს.

რითია დაკავებული ქართული ტელევიზიები, მაგალითად რითია დაკავებული ტვ პირველი, მთავარი, ფორმულა? ისინი ქმნიან ხელოვნურ დაპირისპირებებს და სკანდალებს, ჭარბ რეალობას ყველაფერში რასაც ეხებიან. მათ საინფორმაციო სიუჟეტებში და პოლიტიკურ შოუებში ჭარბი ემოციები, ჭარბი მოლოდინები, ჭარბი დაპირისპირებები, მოვლენების გაშუქების მაღალი ტემპი, რომელიც არ იძლევა დაფიქრებისა და გაანალიზების საშუალებას, ქმნის აპოკალიტურ და ნიჰილისტურ სურათს. ადამიანი, რომელიც ამ ყველაფერს უყურებს ემოციურად იწურება, მისი ნება და ფსიქოლოგიური თავდაცვით უნარები ქვეითდება, ჩნდება აგრესია, ჩნდება ისტერიულობა და შიზოფრენიული ნიშნები. არსებობს კიდევ ერთი გზა, რომელსაც თბილისელების 66% მიმართავს, კონკრეტულად კი ის, რომ აღარ უყურებენ ტელევიზიებს. ამ მოვლენას დავარქვათ „ტელევიზიებსიგან გაქცევის“ სინდრომი.

სოციალურ ქსელში ჩანს განსხვავებული რეალობები. ერთი მხრივ ტელევიზიები გველაპარაკებიან საზოგადოებაში არსებულ დაპირსპირებებზე, მეორე მხრივ საზოგადოება სოციალურ სივრცეში ახერხებს აზრთა სხვადასხვაობის მიუხედავად ერთმანეთთან ურთიერთობას და დიალოგს, იმ შემთხვევაში თუ კი სოციალურ სივრცეში არ არიან
ჩართულები ჟურნალისტები და აქტივისტები, რომლებიც ქმნიან ბაბლებს, რომელიც ასრულებს იმ როლს სოციალურ სივრცეში, რა როლსაც ასრლებს ტელევიზიები, ანუ ქმნიან დაპირისპირებას და ტოტალურობსი განცდას, რომ ისინი ყველგან არიან და ყველაფერში.

საკმარისია 100-200 იუზერის, ხშირ შემთხვევაში ფეიქ-ექაუნთების დაბლოკვა, რომ შენ აღმოჩნდები განსხვავებულ რეალობაში და აღმოაჩენ, რომ თურმე შესაძლებელი ყოფილა აზრთა სხვადასხვაობა, დისკუსიები, განსხვავებულთან თანამშრომლობა და ა.შ. ესე იქმნება ორი რეალობა, რეალობა რომელსაც ჟურნალისტები ტელევიზიების მეშვეობით
და აქტივისტები სოციალური მედიის და სივრცეში აქტურობით ქმნიან და ის რეალობა რაც საზოგადოებაშია. ორი რეალობა იწვევს საზოგადოებაში „შიზოფრენიულ“ ტენდენციების გაჩენას.

მინდა გავიხსენო დელეზის და გვატარის წიგნი: „ანტი-ედიპოსი: კაპიტალიზმი და შიზოფრენია“, სადაც პრაქტიკულად ჩვენი რეალობაა ნაჩვენები. თუ კი ტოტალიტარიზმი ქმნის პარანოიას (სადაც ადამიანი მოელის სხვაში მთავრობის ფარულ აგენტს, ხალხის მტერს და ა.შ), ლიბერალიზმი ქმნის შიზოფრენიას. შიზოფრენიკი არ არის აუტისტი, რომელიც სოციალურ ცხოვრებიდან არის გარიყული, რომელიც იმყოფება საკუთარ ფანტაზიურ სამყაროში, ის არის ადამიანი რომელიც მთლიანად „გადართულია“, რომელიც დამოკიდებულია კონვეირულ პროცესის „შემოთავაზებებზე“. რადგან ის მთლიანად
გაუცხოებულია საკუთარ სურვილებისგან და არ შეუძლია გაიგოს რა უნდა სინამდვილეში, ამიტომ შეზოფრენიკი ყოველთვის არის ისეთი, რომელიც ინტერესდება საინფორმაციო კონვეირით. ამ პროცესში გაუგებარი ხდება თუ რა არის „მე“,  თუ მას გამოაცლი იმ „სურვილებს“, იმ განწყობებს რასაც კონვეირული სისტემა უქმნის, თუ კი გამორთავ ამ პროცესიდან დარჩება ცარიელი „მე“. ამიტომ კვაზური სუბიექტურობა, რელეტივიზმი, ისეთ ცარიელ „მე“-ს ქმნის, რომელიც გაუცხოებულია საკუთარ თავისგან, ესმის მხოლოდ ვირტუალური სივრცეში ჩართული ფლეშ-მობები. მაგალითად ის გაუცხოებულია საკუთარ სოციალურ ცხოვრებისგან, მას არ შეუძლია საბანკო პროცენტზე, კომუნალური გადასახადის გაზრდაზე, მძიმე სოციალურ ცხოვრებაზე გამოვიდეს, მაგრამ ესეთ ადამიანისთვის „სააკაშვილის შიმშილი“ ან მსგავსი მოვლენა რომელიც მედიის კონვეირულ სისტემისგან ეუბნება რომ მთავარი საკითხია მის ცხოვრებაში, იქცევა მმრთლაც მთავარ საკითხად ამ ცარიელ „მე“-სთვის.

ესე იქმნება შიზოფრენიული რეალობა, სადაც ადამიანი დაცლილია საკუთარი თავის გაგების ყველანაირ საშუალებებთან, ის ცხოვრობს იმ რეალობაში, თუ ანტი-რეალობაში რომელსაც საინფორმაციო კონვეირი თავაზობს, ეს კონვეირი კი არ აპირებს გაჩერებას.

დღევანდელი ჩვენი პოლიტიკური ლანდშაფტი საგარეო, გეო-პოლიტიკურ შეხედულებათა მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. ამ მხრივ, შეგვიძლია გამოვყოთ ოთხი ძირითადი ხედვა. ამ ოთხი ტიპის ხალხს, აქვთ ტელევიზიები, ჰყავთ პარტიები და მეტ-ნაკლებად იდეოლოგიზებული მხარდამჭერები. სწორედ ამ ოთხის დაპირისპირება და ბრძოლის შედეგი განსაზღვრავს მეტწილად საქართველოს უახლოესი ათწლეულების მომავალს. 

1. პირველ კატეგორიას რადიკალი პროდასავლელები წარმოადგენენ. ეს ხალხია, რომლებისთვისაც დასავლეთი არის ხსნა და ფინანსების წყარო. მათთვის მთავარია, რომ ჩვენ ვიყოთ დასავლეთის ნაწილი და ეს რის ფასად მიიღწევა, არ აქვს მნიშვნელობა. ასეთები, ყველაფერზე არიან წამსვლელები - რუსეთთან ომზე, ქვეყნის დაზიანებაზე, ადგილობრივი მოსახლეობის რეპრესიაზე - ოღონდაც დასავლეთი იყოს. თანაც, მათი გაგება დასავლეთისა არის ლიბერალურ-სამომხმარებლო; ეს არის დასავლეთი, რომელიც არის ერთგვარი „სამომხმარებლო კულტურის მექა“; მათ ფსევდო-რელიგიური აღტკინების უკან იმალება გვიანი ხანის „ჰომო სოვიეტიკუსის“ კომპლექსები: რომ „მერსედესი ჯობს ჟიგულს“, „როკი აკრძალული ხილია“, „რომ დასავლეთში სექსი არის (განსხვავებით საბჭოთა კავშირისა)“. ფაქტია, რომ გვიანი საბჭოთა და ადრეული პოსტ-საბჭოთა ეპოქის კომპლექსები ქართულ პოლიტიკას დიდწილად განსაზღვრავს. 
ამ სეგმენტს ახასიათებს საწინააღმდეგო აზრისთვის „რუსეთუმეს“ იარლიყის მიკერება. ამ კატეგორიის ხალხი ძირითადად გვიანი „ჰომო სოვიეტიკუსის“ იდეური ან გენეტიკური მემკვიდრეები არიან. ასეთი ადამიანებისთვის აზრი არ აქვს იმის თქმას, რომ დასავლური დოვლათი, დასავლური კეთილდღეობა კოლონიალიზმის შედეგია და რომ ლიბერალურ სტრუქტურებში ინტეგრაცია, შეიძლება სუვერენტიტეტის დათმობას ნიშნავდეს. ამ ხალხისთვის დასავლეთი არის აბსოლუტური სიკეთე, ხოლო რუსეთი- აბსოლუტური ბოროტება. 

2. მეორე კატეგორიის ხალხს ზომიერი პროდასავლელები შეიძლება ვუწოდოთ. ისინი პროდასავლურ კურსს ემხრობიან, მაგრამ არ იტანჯებიან აგრესიული რუსოფობიით და დღევანდელ დასავლეთს უფრო პრაგმატულად უყურებენ. ამ კატეგორიის ხალხი მოქმედებს დევიზით: „შევიდეთ დასავლეთში, მაგრამ შევინარჩუნოთ ჩვენი კულტურა“. მათ მაგალითად მოჰყავთ უნგრეთი და პოლონეთი, რომლებიც არიან ევროკავშირში, მაგრამ, ავად თუ კარგად, კონსერვატიული და ეროვნული დღის წესრიგის გატარებას ახერხებენ.

ამ მეორე კატეგორიაში, თავის მხრივ, შეგვიძლია გამოვყოთ ორი ქვეკატეგორია - პირველი, რომელიც მომხრეა, რომ ევროპისკენ სვლის პარალელურად, აქტიური მოქმედებები ვაწარმოოთ რუსეთთან. ეს ქვეკატეგორიის ხალხი მულტი-ვექტორულობის პოლიტიკას აღიარებს. 

მეორე ქვეკატეგორიის ადამიანები კი, ამგვარ მოქმედებებს უაზრობად მიიჩნევენ, რადგან „რუსეთმა უკვე ბევრჯერ მოგვატყუა“ - ასეთები, არ იაზრებენ რუსეთმოძულეობისა და დასავლეთმადიდებლობის მანიქეველურ ნარატივს, მაგრამ რუსეთთან რაიმე ტიპის დიალოგს უაზრობად მიიჩნევენ. მათ მაგალითად მოჰყავთ ის უამრავი ტკივილი, რაც რუსეთმა მოგვაყენა - ოკუპაცია; 2008 წლის ომი; 90-იანი წლების მოვლენები; 78 წლის მოვლენები, როდესაც რუსეთს უნდოდა ქართული ენის ოფიციალური სტატუსის გაუქმება; ქართული მართმადიდებლური ეკლესიის ავტოკეფალიის გაუქმება; მე-19  საუკუნის დასაწყისში აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს ანექსია; ერთი სიტყვით, ამ ქვეკატეგორიის ეროვნული ხალხი იაზრებს ლიბერალური დასავლეთისგან მომავალ კულტურულ საფრთხეებს. თუმცა, ლგბთ-პრაიდის ჩატარების მცდელობა,  დასავლეთის ნეოკოლონიური პრაქტიკები და არასამთავრობო სექტორის თავგასულობა, ჯერ კიდევ ვერ გადაწონის რუსეთის მიერ ბოლო 220 წელიწადში საქართველოსთვის მოყენებულ ტრავმებს. 

3. არსებობს მესამე კატეგორიის ხალხი, რომელიც საერთოდაც მიიჩნევს, რუსეთი არის ჩვენი გეოპოლიტიკური მომავლის განმსაზღვრელი. ასეთები ფიქრობენ, რომ გეოპოლიტიკური გარდატეხები საქართველოს აქცევს რუსეთის გავლენის ზონად; ისინი ფიქრობენ, რომ ეროვნული კულტურისა და სუვერენიტეტის შენარჩუნებისთვის, ასევე ტერიტორიების აღდგენისთვის, საჭიროა რუსეთის გეოპოლიტიკურ ორბიტაზე აღმოჩენა. ხშირ შემთხვევაში, ამის დასტურად მოჰყავთ საერთო რელიგია და გეოპოლიტიკური გარდაუვალობა, რასაც მრავალპოლუსიანი სამყარო დაბადებს. 
მათთვის დასავლეთი არის დირექტივების, არასამთავრობოებისა და ლიბერალური მავნებლობების წყარო, რომელთაგან სრულყოფილი დახსნის საშუალებად მიჩნეულია ჩრდილოური საგარეო ორიენტაცია. მათთვის სუვერენიტეტის ამაღლების გზა გადის კონსერვატიულ გეოპოლიტიკურ სივრცეზე. ისინი მიყვებიან პრაგმატიზმს და მიიჩნევენ, რომ რუსეთმა ბევრი კი გვავნო, მაგრამ, ამავდროულად, შემოიტანა მთელი რიგი სიკეთეები: განათლების სისტემა, ოპერა, მეტრო, ურბანიზაცია, დაგვიცვა მუსულმანური კულტურის გავლენისგან, აჭარა დაუბრუნა საქართველოს, შექმნა პირობები ქართული კულტურის რენესანსის პერიოდისთვის (მეოცე საუკუნის 60-იანი - 80-იანი წლები); ერთი სიტყვით, ეს კატეგორია რუსეთის მიერ ჩვენთვის გაკეთებულ „კარგზე“ აპელირებს და „ცუდის“ წარსულში დატოვებას და რუსულ-ქართული ურთიერთობების განახლებას ესწრაფვის. 

4. მეოთხე კატეგორია პირველს მოგვაგონებს. თუ პირველისთვის დასავლეთია ხატი და საფიცარი, მეოთხე კატეგორიის ხალხისთვის ასეთია რუსეთი. ამ კატეგორიაში არის ხალხი, რომელიც ფიქრობს, რომ საქართველო სახელმწიფოებრიობის ღირსი არ არის. ზოგი მათგანი იმასაც კი მიიჩნევს, რომ რუსეთის გუბერნიად ქცევაც ნორმალურ პერსპექტივაა. ამ ხალხისთვის, დასავლეთი არის აბსოლუტური ბოროტება, ხოლო რუსეთი აბსოლუტური სიკეთე. 

 

საქართველოში არსებობს პოლიტიკური კულტურის ერთი მეტად მანკიერი მოვლენა, რამაც ჩვენს ცნობიერებაში მყარად მოიკიდა ფეხი. ეს არის პოლიტიკურ მოვლენათა ფსევდო-რელიგიური აღტკინებით ყურება. ეს აღტკინება განპირობებულია რეალობის მიუღებლობით, ერთგვარი სურვილით, რომ ყველაფერი სხვაგვარად იყოს. ეს მორალური აზრით გასაგებია - რეალობის აღიარება არ სურს პატარა ქვეყანას, რომლის კისერზეც ისტორია თავის წისქვილის ქვებს მონდომებით ატრიალებდა. ჩვენი საზოგადოების ნაწილში გამჯდარი ეს მანკიერება, ეს ისტერიულობა, რეალობის მიუღებლობა არაცნობიერი პასუხია ისტორიისთვის, ხოლო ამ რეაქციაში გაჯიუტება, უკვე ნახევრად-ცნობიერი შურისძიებაა ისტორიის მიმართ - „რეალობამ არ გვაღიარა ჩვენ, არც ჩვენ ვაღიარებთ რეალობას“. 

ამგვარი ვითარება თანდათან სწორდება. ჩვენში თანდათან იღვიძებს რაციონალიზმი, პრაგმატიზმი. ეს არის აუცილებლობა, რაც  თვითგადარჩენის ინსტინქტით არის ნაკარნახევი. მართლაც, ქართული კოლექტიური არაცნობიერიდან დამოუკიდებლობის გარიჟრაჟზე ამოხეთქილმა და ქართულ მედია-სივრცეში დანთხეულმა ისტერიულობამ მიაღწია იმ დონეს, რომელიც ამ ისტერიულობას აუტანლად ხდის და საპირისპირო მხარეს აუცილებელი მოქმედებისკენ აღძრავს. 

ჩვენს შემთხვევაში ერთი ამგვარი ტესტი იყო საქართველოს ომში ჩართვის მცდელობა. ამ მცდელობაზე რეაქცია იყო მისასალმებელი - აქ ჩვენ დავინახეთ პრაგმატიზმი და ეროვნული ინტერესების წინა პლანზე წამოწევა; ჩვენ დავინახეთ უკუგდება იმ „კოლექტიური ყორღანაშვილობისა“, რომელთაც ერთი სული აქვს საკუთარი ქვეყანა ლანგრით მიართვან გარეშე ძალებს. ჩვენ დავინახეთ უკუგდება მედია-ინჟინერიის ბნელ კუნჭულებში დაწერილი გეგმებისა, რომელიც ტვინებს გვიჭედავდა პრიმიტიული ფორმულით: „აბა, მიდით ბიჭებო, რუსები გასულები არიან, და შედით აფხაზეთში და ცხინვალის რეგიონში“. 

ამგვარი სიმშვიდისა და სიბრძნის მეორე მნიშვნელოვანი ტესტია ქართველი ხალხის რეაქცია ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის მიღების შესახებ. ცხადია, კანდიდატის სტატუსი იქნებოდა ერთგვარი დადასტურება იმ რეფორმებისა, რაშიც თავად ევროკავშირის მიხედვითაც, ჩვენ ვუსწრებთ უკრაინასა და მოლდოვას. თუმცა, ჩვენ გვესმის ასევე ისიც, რომ ევროკავშირს აქვს პრობლემები. ის ყველანაირად ეცდება პოტენციურად უარყოფითი გადაწყვეტილების (არა მხოლოდ საქართველოს, არამედ უკრაინისა და მოლდოვასთან მიმართებაშიც) შემთხვევაში, პოლიტიკური პასუხისმგებლობის თავიდან არიდებას და ამ სამ ქვეყანაზე გადატანას. ამგვარი ნიადაგის შემზადებას ჰგავს მათ მიერ რეზოლუციაში ნოდარ მელაძის ფეიქების დონის ტყუილების ჩაწერა, რომ თურმე მ. სააკაშვილს არ ეძლევა საშუალება კერძო კლინიკაში გადაყვანის; ეს ხდება მაშინ, როდესაც სააკაშვილი ამ მომენტში სწორედაც კერძო კლინიკაში იმყოფება. რომ თურმე დ. კეზერაშვილი ლამის მედია-დევნილია. ანუ, ერთი სიტყვით, მათ გააკეთეს ერთგვარი შემამზადებელი ნაბიჯი, რატომაც შეიძლება უარი იყოს ნათქვამი საქართველოს ევროკავშირის კანდიდატობაზე. თუმცა, მიზეზი უფრო სხვაა. ევროკავშირს ამ ეტაპზე არ სურს გაფართოება. ის დგას გარკვეული ეკონომიკური გამოწვევების წინაშე და მათი მხრიდან თუნდაც ცრუ იმედების შექმნაც შეიძლება ერთგვარად ზედმეტად ჩანდეს. 

თუმცა არსებობს მეორე შესაძლებლობაც: რომ მოგვცენ კანდიდატის სტატუსი, რათა შემდეგ ორ ათწლეულში რეგიონში მშვიდი სინდისით აწარმოონ „ღია კარის პოლიტიკა“. ასეა თუ ისე, ჩვენ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ პოლიტიკა არ არის ცალკარას თამაში: თუ საქართველოს სჭირდება ევროპა, ევროპასაც სჭირდება საქართველო. ჩვენ უნდა შევძლოთ და მათ პირდაპირ ვათქმევინოთ სათქმელი. სწორედ ეს იქნება გონივრული და პრაგმატული მიდგომა, და არა კანდიდატის სტატუსისგან „წმინდა ძროხის“ შექმნის მცდელობა, რაც, სამწუხაროდ, პოლიტიკური სპექტრის გარკვეულ ნაწილში შეინიშნება.  
 

იდეოლოგია ადამიანებს ყოფს, მაგრამ მითი საზოგადოებას აერთიანებს. მარტივია გააკრიტიკო ლიბერალიზმი, კოსერვატიზმი, სოციალიზმი, მაგრამ რთულია მითების გაკრიტიკება. 20 ივნისს ჩვენ ვნახეთ „ევროპის“ მითი, რომლის ირგვლივადაც გაერთიანდა როგორც ხელისუფლების მხარდამჭერები, ისე ოპოზიციის. აქციაზე ჩვენ ასევე ვიხილეთ ნეიტრალური და აპოლიტიკური საზოგადოების ნაწილიც. ყველა ეს ადამიანი იყო გაერთიანებული „ევროპის“ მითის ირგვლივ. მითი იმის მითია, რომ მისი კონკრეტიზაცია შეუძლებელია, შეუძლებელია დასვა შეკითხვა, თუ რა არის ევროპა, როგორია იყო ევროპელი, საერთოდ შეიძლება რაღაც ერთი ტიპის აზროვნებასთან, ერთი ტიპის ცნობიერებასთან გვქონდეს საქმე როდესაც ევროპაზე ვსაუბროთ?! თუ ეს არის მრავალი ცნობიერების, მრავალი ღირებულების ერთობა, ერთ პოლიტიკურ და სოციალურ სისტემაში? ყველა ეს შეკითხვა აზრს კარგავს, რადგან მითი არაა კონკრეტიზებული, მითი გვეუბნება, რომ „ყველაფერი კარგი“ არის ევროპა, ხოლო რაც ევროპა არ არის, „ყველაფერი ცუდია“. ეს არის რელიგიური ცნობიერება და ამ ცნობიერების, ამ მითის ირგვლივ საზოგადოება ერთიანდება, ერთიანდება როგორც ლიბერალი, ისე კონსერვატორი, როგორც სოციალისტი, ისე ნაციონალისტი.

არ მინდა მკითხველმა იფიქროს, რომ მე ვაკრიტიკებ ევროპულ ცივილიზაციას, არამც და არამც, ჩემი კრიტიკის ობიექტია რელიგიური წარმოდგენა ევროპაზე. რა არის ევროპა, ამაზე ბევრი ლაპარაკი შეიძლება, მაგრამ ნათელია რომ ევროპა თავისი არსით არის თვითკრიტიკული სივრცე, რომელიც მუდამ საკუთარი თავის კრიტიკაზე და გადაფასებებზეა აგებული. ამიტომ, მან მოახერხა ისტორიაში არაერთხელ სისტემური და ღირებულებითი გადალახვა და განახლება. მითი კი არ იძლევა იმის საშუალებას, რომ გადააფასო რაღაცეები, მითი მოითხოვს რელიგიურ თაყვანისცემას. 
ჩვენთან არ ისმევა შეკითხვა, რა სირთულეები დაგხვდება ევროკავშირში, როგორი იყო ბულგარული, რუმინული და ზოგადად აღმოსავლეთ ევროპული გამოცდილებები, რა სარგებელი და სირთულეები ნახეს მათ ამ გზაზე და ა.შ არ ხდება კვლევები, არც სხვის გამოცდილებაზე ვსაუბრობთ. ამ ყველაფრის ნაცვლად, ევროპული იდეას, ჩვენ ვატარებთ რელიგიურ-მითოლოგიურ ასპექტში. ვაწყობთ უამრავ ღონისძიება-რიტუალებს ევროპაზე, ვახდენთ ევროპის კარნავალიზაციას, ყველგან ვკიდებთ ევროკავშირის დროშებს, უამრავი პერფორმანსი იდგმება  და ამ პროცესში ვერც კი ვამჩნევთ, რამდენად ვშორდებით თავად ევროპულ „განმანათლებლობის“ იდეას.

ამ ყველაფერზე კი დაშენებულია ქართული პოლიტიკა, ქართველი პოლიტიკოსები იდეოლოგიაზე არ მსჯელობენ, არ მსჯელობენ ლიბერალიზმზე და კონსერვატიზმზე, არ მსჯელობენ თავისუფალ ბაზარზე და სოციალურ თანასწორობაზე, არამედ ორივე ევროპელობის მითშია. ორივე მხარე, ხელისუფლებაც და ოპოზიციაც, საკუთარ თავს „ევროპელად“, „პროდასავლელად“ მოიხსენიებს, ხოლო მოწინააღმდეგეს „პრორუსად“, „რუსეთუმედ“ რაცხავს. ამ პროცესით კი ჩვენ მთლიანად ვცდებით ევროპულ დისკურსს, ევროპულ აზროვნებას და ევროპულ თვითკრიტიკულ ტრადიციებს. 
შეიძლება ითქვას, ყველაზე მეტად რაც ხელს გვიშლის ჩვენ ევროპულ ცივილიზაციად ჩამოვყალიბდეთ, ამჯერად, სწორედ „ევროპელობის“ რელიგიურ-მითოლოგური წარმოდგენებია.

ჩვენი, როგორც პატარა ქვეყნის, ტრაგედია, უპირველეს ყოვლისა, უუნარობაა, დავინახოთ საკუთარი თავი, გავაცნობიეროთ საკუთარი ინტერესები და გეგმაზომიერად ვიმუშაოთ მათზე.

მამარდაშვილი საბჭოთა კავშირის დაშლის წინ ამბობდა, რომ დამოუკიდებლობისას უამრავი სიმახინჯე ამოვიდოდა ზედაპირზე, რაც მონობაში დაგვიგროვდა. ამ სიმახინჯეთა შორის, უპირველესია უუნარობა, რომ საკუთარ თავს დავარქვათ „ჩვენ“. „ჩვენ“ - გულისხმობს ცოდნას იმისა, თუ რა გვინდა; ის გულისხმობს პოლიტიკურ სუვერენიტეტს, ჯანსაღ ოპონირებას ქვეყნის განვითარების საკითხზე, ქვეყნის მოწესრიგებას, შიდა თუ გარეგანი მავნებელი ფაქტორების როლის შემცირებას, განვითარებულ ეკონომიკას, ძლიერ ოჯახს, ჯანსაღ საზოგადოებას. ეს ყოველივე კი იქნება იმ შემთხვევაში, თუ მოვიხსნით „ვარდისფერ სათვალეს“ და კერპთაყვანისმცემლური აღტკინებით აღარ დავეწაფებით ფორმულებს - „ხსნა ევროკავშირშია“, „რუსეთი გადაგვარჩენს“, „ნატო ჩვენი ბუნებრივი ადგილია“.

გასაგებია, რომ ამ ფორმულებს ასაზრდოებს ერის კონკრეტული არაცნობიერი ტრავმები: ევროკავშირში ხსნა იმიტომ გვგონია, რომ რუსეთისგან მოყენებული ჭრილობები ჯერ კიდევ ცოცხალია; რუსეთი მხსნელად იმიტომ ევლინება ბევრს, რომ ევროკავშირს ვიაზრებთ, როგორც ლიბერალურ ზე-სახელმწიფოებრივ წარმონაქმნს, რომელიც ჩვენს კულტურას ეწინააღმდეგება და „ვაის, ისევ ვუი“ გვირჩევნია.

ეს არის ტრაგიზმი ჩვენი ქვეყნის, ტრაგიზმი ქვეყნისა, რომელიც ცივილიზაციათა გზაგასაყარზეა და რომლის ზოგიერთ შვილს სხვათა მსახურების დაუცხრომელი ჟინი ამოძრავებს. ეს არის ჩვენი ქვეყნის ტრაგედია, რომელიც მუდამ „ვაისა და ვუის“ შორის ირჩევს. პრობლემა სწორედ თვითცნობიერებაა, გაცნობიერება იმისა, რომ „ვაისა და ვუის“ შორის ვირჩევთ. ცხადია, ბევრი იტყვის, რომ „ჩვენ არაფერსაც არ ვირჩევთ“ და ისე იქნება, როგორც „დიდი ბიჭები“ გადაწყვეტენ; შესაძლოა, ეს ნაწილობრივ ასეა, მაგრამ მხოლოდ ნაწილობრივ. უბრალოდ, ეს ისტორიული ფონი, რომ სხვების გამო ერთმანეთი უნდა ვხოცოთ (მენტალურად თუ ფიზიკურად), გვაფერხებს მივაღწიოთ ღირსეული კეთილდღეობის იმ ზედა თამასას, რასაც ჩვენი გეოპოლიტიკური გაბარიტები თუ ეკონომიკა გვიდგენს.

ამგვარ ორობით მოდელისგან თავის დასაქცევად კარგი მაგალითია ისრაელი.  ხშირად ამბობენ, რომ ჩვენ ისრაელივით უნდა ვიყოთ. კი, უნდა ვიყოთ. მაგრამ ... არსებობს მარავალი ფაქტორი,  რის გამოც ვერ ვიქნებით ისრაელი. ეს, პირველ ყოვლისა, ჩვენი ეთნოფსიქოლოგიაა. ისრაელმა ორი მსოფლიო რელიგია შექმნა. ჩვენ სხვა ტიპის ფსიქოლოგიის ხალხი ვართ. ჩვენ გვინდა ვიყოთ რაღაც დიდი სივრცის ნაწილი, რომელმაც უნდა უზრუნველგვყოს ფართო ასპარეზით, ხოლო როდესაც ეს დიდი სივრცე უარს გვეუბნება, ჩვენ გვეუფლება საშინელი იმედგაცრუება, რომელიც სავსეა საკუთარი პროვინციული მდებარეობის აღქმითა და ტრაგიზმით.

სწორედ დიდ სივრცეში ჩვენს სწრაფ ინტეგრაციაზე დგას ერის ფსიქოლოგიური გაჯანსაღების ერთ-ერთი გასაღები, რომელიც ტრაგიზმის დაგროვილ ენერგიას შემოქმედებითად გარდაქმნის და შეგვაქმნევინებს კულტურას, რომელიც მუდამ იყო ჩვენი ფარული ტრაგიზმის გამოვლინება.
 

შეიძლება თუ არა, რომ ისტორია და გეოგრაფია ერთმანეთს ეწინააღმდეგებოდეს? მაგალითად, შეიძლება თუ არა, წარმოვიდგინოთ ქვეყანა, რომლის ისტორია ეწინააღმდგება მის გეოგრაფიას?

როდესაც დღეს თვალს ვადევნებთ ისეთ ქვეყნებს, როგორებიც არიან- პოლონეთი და უნგრეთი და მათ წამყვან პოლიტიკოსებს - კაჩინსკის, დუდას, ორბანს თუ ლასლო კევერს, გეუფლება განცდა, რომ ჩვენც შეგვეძლო ასე მოქცევა, რომ არა...