საქართველოში გრძელდებოდა გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა, რჩებოდა მართლმსაჯულების შერჩევითობა და ოპოზიციის პოლიტიკურად მოტივირებული დევნა არ შეწყვეტილა. ამის შესახებ ნათქვამია საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International-ის 2022 წლის ანგარიშში.

„ახალმა კანონებმა ხელისუფლებას მისცა დამატებითი ზედამხედველობის უფლებამოსილება და შეამცირა სასამართლო და მარეგულირებელი ინსტიტუტების დამოუკიდებლობა. ქალები და გოგონები კვლავ განიცდიდნენ დისკრიმინაციას და ძალადობის მაღალ დონეს. ქვეყნის კონტროლირებად და არაკონტროლირებად ტერიტორიებზე წამებისა და არასათანადო მოპყრობის სხვა ფორმების ეფექტური გამოძიება არ ჩატარებულა“ - ნათქვამია დოკუმენტში.

Amnesty International აღნიშნავს, რომ გამოხატვის თავისუფლებაზე უარყოფითად იმოქმედა „ხელისუფლების მზარდმა აგრესიულმა რიტორიკამ და ცილისწამების საჩივრებმა კრიტიკოსი ჟურნალისტების წინააღმდეგ, ასევე ხელისუფლებას არ ჰქონდა სურვილი, ეფექტურად გამოეძიებინა დანაშაული ჟურნალისტების წინააღმდეგ“.

„მაისში არასამთავრობო ორგანიზაციამ „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“ საქართველო პრესის თავისუფლების ინდექსით დაამცირა. ეს ნაწილობრივ განპირობებული იყო საჯარო მოხელეების მიერ გამოხატვის თავისუფლებაში ჩარევით და ჟურნალისტური საქმიანობის მიმართ მუქარის გაზრდით. ეს ორივე ტენდენცია მთელი წლის განმავლობაში გაგრძელდა“ - ნათქვამია დოკუმენტში.

დასკვნა ეხება თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილებას, რომელმაც 2022 წლის 4 აპრილს ექვს ადამიანს მიუსაჯა 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა 2021 წლის ივლისში თბილისის "ღირსების მარშის" დროს ჟურნალისტებზე სასტიკი თავდასხმისთვის, როდესაც გარდაიცვალა ოპერატორი ლექსო ლაშქარავა.

„მიუხედავად ამისა, თავდასხმის ორგანიზატორებს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა არ მიუსაჯეს“ - ნათქვამია მოხსენებაში.

Amnesty International იუწყება, რომ ივლისში, წინასწარ პატიმრობაში მყოფმა უშიშროების ყოფილმა მაღალჩინოსანმა (სოსო გოგაშვილი - რედ.) გამოაქვეყნა ღია წერილი, რომელშიც აცხადებდა, რომ 2017 წელს აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის აფგან მუხთარლის გატაცება და ექსტრადიცია საქართველოდან აზერბაიჯანში საქართველოს ძალოვანი სტრუქტურების თანამშრომლებმა განახორციელეს. აფგან მუხთარლიმ ოქტომბერში ქართულ ოპოზიციურ ტელეარხ „პირველთან“ მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ მან ფოტოებზე ქართული უშიშროების ძალების მაღალი რანგის წევრი ამოიცნო, როგორც მისი ერთ-ერთი გამტაცებელი.

”წლის ბოლოსთვის, მისი გატაცების შესახებ ეფექტური გამოძიება არ ყოფილა და ბრალი არავისთვის წაუყენებიათ” - ნათქვამია დოკუმენტში.
Amnesty International-ის ანგარიშში ნათქვამია, რომ 6 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტმა გადალახა პრეზიდენტის ვეტო და მიიღო „საკამათო ცვლილებები, რომლებიც აძლევდა სამართალდამცავ ორგანოებს ფარული მეთვალყურეობის განხორციელების უფლებამოსილების გაფართოებას“.

„ახალი კანონი ზრდის ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ფარგლებსა და ვადებს და იძლევა პირის განუსაზღვრელი თვალთვალის უფლებას მისი ცოდნის გარეშე“, - აღნიშნავენ უფლებადამცველები.

Amnesty International აღნიშნავს, რომ ფარული თვალთვალი ხორციელდებოდა ოპოზიციის მოღვაწეების, კრიტიკული მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წინააღმდეგ.

„ახლად შექმნილმა სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა დაიწყო გამოძიება შესაძლო „არასანქცირებული ჩანაწერების და კერძო კომუნიკაციების მოსმენების“ ფაქტზე, მაგრამ წლის ბოლოსთვის შედეგები ჯერ არ გამოქვეყნებულა“, - ნათქვამია ანგარიშში.

ადამიანის უფლებათა აქტივისტების თქმით, „შენარჩუნებული იყო შეშფოთება სასამართლო ხელისუფლებაზე აღმასრულებელი ხელისუფლების მზარდი გავლენის, შერჩევითი მართლმსაჯულების და პოლიტიკური ოპონენტების და კრიტიკული მედიის პოლიტიკურად მოტივირებული დევნის შესახებ“.

„იანვარში ოპოზიციური პარტიის „ლელოს“ ლიდერებს მამუკა ხაზარაძეს და ბადრი ჯაფარიძეს და ტელეკომპანია „პირველის“ დამფუძნებელს ავთანდილ წერეთელს, პოლიტიკურად მოტივირებული თაღლითობის ბრალდებით, შვიდი წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯათ. თუმცა, გადაწყვეტილების მიღების მომენტში ხანდაზმულობის გამო მათ თავისუფლებაში ყოფნის უფლება მიეცათ. მაგრამ კრიმინალური წარსულის გამო, ბადრი ჯაფარიძემ დაკარგა საპარლამენტო მანდატი“, - ნათქვამია დოკუმენტში.

Amnesty International მიუთითებს, რომ საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის, მიხეილ სააკაშვილის სასამართლო პროცესი გაგრძელდა, მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა გაუარესდა.

„მიუხედავად იმისა, რომ სამედიცინო დასკვნები მიუთითებდნენ შესაძლო „მძიმე ლითონით მოწამვლაზე“ და „სიკვდილის საგრძნობლად გაზრდილ რისკზე“, წლის ბოლოსთვის, თბილისის სასამართლომ მიხეილ სააკაშვილს პატიმრობა სამედიცინო ნიშნით არ გადაუდო. მარტში ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ განსახილველად მიიღო საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის საჩივრები სამართლიანი სასამართლოს უფლებების დარღვევის შესახებ“, - ნათქვამია ანგარიშში.

დოკუმენტში ასევე საუბარია ტელეკომპანია "მთავარის" დირექტორის, ნიკა გვარამიას გამოტანილ განაჩენზე. უფლებადამცველებმა ასევე გაამახვილეს ყურადღება ვენეციის კომისიის შეფასებაზე, რომელიც მიუთითებს, რომ 2021 წელს საერთო სასამართლოების შესახებ კანონში ცვლილებების სიჩქარემ და მასშტაბმა შეიძლება „ნეგატიურად იმოქმედოს მოსამართლეთა გამოხატვის თავისუფლებაზე და შიდა დამოუკიდებლობაზე და ცხადია, ამის მიზანია „მოსამართლეების კონტროლი და გაჩუმება“.

Amnesty International, მედიაზე დაყრდნობით, მიუთითებს, რომ იანვრიდან სექტემბრამდე დაფიქსირდა 14 მკვლელობა და 23 ქალთა მკვლელობის მცდელობა, რაზეც გამოთქმული იყო შეშფოთება ფემიციდების და გენდერული ძალადობის სხვა ფორმების მზარდი რაოდენობის შესახებ.

„ჩვილთა და დედათა სიკვდილიანობის შესამცირებლად მიღებული ზომები არასაკმარისი იყო. ეკონომიკური უთანასწორობა შემაშფოთებელი იყო: მსოფლიო ბანკის  მარტში გამოქვეყნებული შეფასებით, ქალების 50% დასაქმების გარეშე რჩებოდა საშინაო სამუშაოების გამო (მამაკაცების მხოლოდ 5%-ის წინააღმდეგ), ხოლო ქალები მამაკაცებზე დაახლოებით 16%-ით ნაკლებს გამოიმუშავებდნენ“, - ნათქვამია მოხსენებაში.

Amnesty International ასევე აღნიშნავს, რომ რუსეთიდან ფულის ზრდამ და იქიდან 100 000-ზე მეტი ადამიანის ჩამოსვლამ უკრაინაში სრულმასშტაბიანი შემოჭრის შემდეგ, ხელი შეუწყო ეკონომიკურ ზრდას, მაგრამ ამავე დროს გამოიწვია ცხოვრების ხარჯების ზრდა და ეკონომიკური უთანასწორობა.