გასულ კვირას ევროკომისიამ რეკომენდაცია გაუწია ევროკავშირში გაწევრიანებაზე მოლაპარაკებების დაწყებას ბოსნია და ჰერცეგოვინასთან - თუმცა, ეს ქვეყანა, ისევე როგორც წევრობის რვა სხვა კანდიდატი, ამჟამად სრულად არ აკმაყოფილებს გაერთიანების მოთხოვნებს. ამის შესახებ „რია ნოვოსტის“ მიერ გამოკითხული ექსპერტები აცხადებენ.

დღეს კავშირში გაწევრიანების ცხრა კანდიდატია. ესენია ალბანეთი, ბოსნია და ჰერცეგოვინა, საქართველო, მოლდოვა, ჩრდილოეთ მაკედონია, სერბეთი, თურქეთი, უკრაინა და მონტენეგრო. სააგენტოს ზოგიერთი თანამოსაუბრის აზრით, მონტენეგროს პერსპექტივა ყველაზე ოპტიმისტურად გამოიყურება, ხოლო თურქეთს ევროინტეგრაციის ყველაზე ნაკლები შანსი აქვს.
ევროკომისიის დირექტივების მიხედვით, გაერთიანების შემდგომი გაფართოება ღიაა ნებისმიერი ევროპული დემოკრატიული ქვეყნისთვის. თუმცა, მთავარი მოთხოვნა არის ფუნქციონირებადი საბაზრო ეკონომიკა და ევროკავშირში კონკურენციის გამკლავების უნარი.

კანდიდატების ევროკავშირის მოთხოვნებთან შესაბამისობის შეფასებისას, აუცილებელია გამოვყოთ ქვეყნის ეკონომიკის „მარკეტიზაციის ხარისხი“ და რამდენად კონკურენტუნარიანი და ძლიერია ცალკეული ინდუსტრიები - აცხადებს იულია ბელუსი, ყოვლისმომცველი ევროპული და საერთაშორისო კვლევების ცენტრის მკვლევარი.

მისი აზრით, თურქეთი, მოლდოვა და უკრაინა ოფიციალურად არ აკმაყოფილებენ პირველ კრიტერიუმს, მაგრამ ალბანეთს, ჩრდილოეთ მაკედონიას, მონტენეგროს, სერბეთს, ბოსნია და ჰერცეგოვინას და საქართველოს შეუძლიათ დააკმაყოფილონ.

„ამავდროულად, ეს ქვეყნები არ არიან ეკონომიკურად ძლიერი და მათი ინდუსტრიები ნაკლებად კონკურენტუნარიანია. ისინი ვერ შეძლებენ თანაცხოვრებას ევროკავშირის წევრებთან თანაბრად შიდა ბაზარზე. „მარკეტიზაციის“ დამატებითი და არაფორმალური ნიშანი არის მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრობა. ამ შემთხვევაში, მაგალითად, სერბეთი და ბოსნია და ჰერცეგოვინა არ არიან მსო-ს წევრები, რაც ირიბად ასევე ადასტურებს მათ შეუსაბამობას ევროკავშირის ეკონომიკურ კრიტერიუმებთან“ - აღნიშნავს ექსპერტი.

მთელი რიგი ქვეყნებისთვის კორუფციის მაღალი დონე შეიძლება გახდეს დაბრკოლება ევროკავშირში გასაწევრიანებლად, დასძენს მაქსიმ ოსადჩიი, BKF Bank-ის ანალიტიკური დეპარტამენტის ხელმძღვანელი. საერთაშორისო გამჭვირვალობის 2023 წლის კორუფციის აღქმის ინდექსში თურქეთი 180-დან 115-ე ადგილზეა, ბოსნია და ჰერცეგოვინა 108-ე, უკრაინა და სერბეთი 104-ზე, ხოლო ალბანეთი 98-ე ადგილზე.

კიდევ ერთი დაბრკოლება შეიძლება იყოს ეკონომიკური განვითარების სუსტი დონე - ამბობს რუსი ექსპერტი. ყველაზე დაბალი ნომინალური მშპ ერთ სულ მოსახლეზე 2023 წელს, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მონაცემებით, უკრაინაა (5,2 ათასი დოლარი), შემდეგ მოდის მოლდოვა ($6,4 ათასი), ჩრდილოეთ მაკედონია ($7,7 ათასი), ბოსნია და ჰერცეგოვინა ($7,8 ათასი), ალბანეთი ($8,1). ათასი), საქართველო ($8,2 ათასი), სერბეთი ($11,3 ათასი), მონტენეგრო ($11,3 ათასი) და თურქეთი ($13,4 ათასი დოლარი). მაშინ როცა ევროკავშირში ეს მაჩვენებელი 41,1 ათასი დოლარია.

ეკონომიკის გარდა, მხედველობიდან არ უნდა დაგვავიწყდეს ის გეოპოლიტიკური ფონი, რომელიც გარშემორტყმულია გაერთიანების ზოგიერთ პოტენციურ მონაწილეზე. ამრიგად, რუსეთ-უკრაინის კონფლიქტის დასრულებამდე უკრაინის ევროკავშირში შესვლა ნაკლებად სავარაუდოა, მიიჩნევს ოსადჩი. სერბეთს კავშირის წევრობა კოსოვოში, მოლდოვას კი დნესტრისპირეთში არსებული ვითარება უშლის ხელს.

ვორონინის თქმით, ევროკავშირში გაწევრიანების საუკეთესო შანსი მონტენეგროს აქვს. ჯერ ერთი, ის უკვე ნატოს წევრია, რაც ადასტურებს მისი დიალოგის განვითარებას ალიანსის წევრ ქვეყნებთან და ევროკავშირთან ინტეგრაციის სფეროში. მეორეც, ჩერნოგორია შეუერთდა შენგენის შეთანხმებას, რაც ასევე ამარტივებს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს და კრიტერიუმების დაკმაყოფილებას.