2024-მა კი­დევ ერთხელ გვაჩ­ვე­ნა, რომ კლი­მა­ტის კა­ტაკ­ლიზ­მე­ბი ის­ტო­რი­ა­ში უკვე გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლია. გა­სუ­ლი კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში სამი ყვე­ლა­ზე ცხე­ლი დღე გვქონ­და თა­ნა­მედ­რო­ვე ის­ტო­რი­ა­ში, რის შემ­დე­გაც ტემ­პე­რა­ტუ­რის ის­ტო­რი­უ­ლი რე­კორ­დე­ბი მო­იხ­სნა.

ხალ­ხი იღუ­პე­ბა ექ­სტრე­მა­ლუ­რი სი­ცხის­გან, გა­ე­რო სა­უბ­რობს ახალ "ეპი­დე­მი­ა­ზე" პლა­ნე­ტა­რუ­ლი მას­შტა­ბით და მე­ტე­ო­რო­ლო­გე­ბი მო­სახ­ლე­ო­ბას აფრ­თხი­ლე­ბენ, რომ 2024 წელი ყვე­ლა­ზე ცხე­ლი აღ­მოჩ­ნდა კა­ცობ­რი­ო­ბის ის­ტო­რი­ა­ში.

"მსოფ­ლი­ო­ში სა­ზო­გა­დო­ე­ბა უფრო მე­ტა­დაა გა­ყო­ფი­ლი, ვიდ­რე ოდეს­მე უკ­რა­ი­ნის წი­ნა­აღ­მდეგ რუ­სუ­ლი აგ­რე­სი­ის და აშშ-ჩი­ნე­თის და­პი­რის­პი­რე­ბის დროს, მაგ­რამ კლი­მა­ტის კრი­ზი­სი კა­ცობ­რი­ო­ბის სა­ერ­თო პრობ­ლე­მაა" - გა­ნა­ცხა­და გა­ე­როს გე­ნე­რა­ლურ­მა მდი­ვან­მა ან­ტო­ნიო გუ­ტე­რეშ­მა.

მან სი­ცხეს ახა­ლი "ეპი­დე­მია" უწო­და, რო­მელ­მაც რამ­დე­ნი­მე მი­ლი­არ­დი ადა­მი­ა­ნი უკვე და­ა­ზა­რა­ლა. ტემ­პე­რა­ტუ­რა ზოგ­ჯერ 50°C-მდე ადის, რაც ნო­ტიო კლი­მატ­ში ქმნის ადა­მი­ა­ნის სი­ცო­ცხლეს­თან შე­უ­თავ­სე­ბელ პი­რო­ბებს.

სი­ცხე გავ­ლე­ნას ახ­დენს მო­სახ­ლე­ო­ბის კე­თილ­დღე­ო­ბა­ზე. შრო­მის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მიერ ამ კვი­რა­ში გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი მოხ­სე­ნე­ბის თა­ნახ­მად, მსოფ­ლი­ო­ში მუ­შაკ­თა 70%-ზე მეტი, ანუ თით­ქმის 2,5 მი­ლი­არ­დი ადა­მი­ა­ნი გა­ნიც­დის ექ­სტრე­მა­ლურ ტემ­პე­რა­ტუ­რას. რო­გორც კი თერ­მო­მეტ­რი 34°C-ზე მაღ­ლა აი­წევს, შრო­მის პრო­დუქ­ტი­უ­ლო­ბა გა­ნა­ხევ­რდე­ბა, ამ­ბო­ბენ მეც­ნი­ე­რე­ბი.

ტემ­პე­რა­ტუ­რას­თან ერ­თად იზ­რდე­ბა ეკო­ნო­მი­კუ­რი ზი­ა­ნი. გა­ე­რო 2030 წლის­თვის ზა­რალს 2,4 ტრი­ლი­ონ დო­ლა­რად აფა­სებს. 1990-იან წლებ­ში ის 10-ჯერ ნაკ­ლე­ბი იყო.

რა არის უჩ­ვე­უ­ლო ზა­ფხუ­ლის სი­ცხე­ში?

გა­ე­რო-ს შე­ფა­სე­ბით, სი­ცხე ყო­ველ­წლი­უ­რად ნა­ხე­ვარ მი­ლი­ონ ადა­მი­ანს კლავს - 30-ჯერ მეტს, ვიდ­რე და­მან­გრე­ვე­ლი ქა­რიშ­ხლე­ბი.

"გა­სა­გე­ბია, რომ ზა­ფხულ­ში სი­ცხე უჩ­ვე­უ­ლო არ არის, მაგ­რამ ექ­სტრე­მა­ლუ­რი სი­ცხე სულ უფრო ხში­რია. ის ძირს უთხრის ეკო­ნო­მი­კას, აჩე­რებს პროგ­რესს, აძ­ლი­ე­რებს უთა­ნას­წო­რო­ბას და კლავს ადა­მი­ა­ნებს", - თქვა გუ­ტე­რეს­მა.

ყვე­ლა არ არის თა­ნა­ბა­რი სი­ცხის წი­ნა­შე...

რის­კის ქვეშ არი­ან მო­ხუ­ცე­ბი, ორ­სუ­ლი ქა­ლე­ბი და ღა­რი­ბე­ბი. ბოლო 12 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში, პლა­ნე­ტა­ზე ტემ­პე­რა­ტუ­რამ 1,5°C-ით მე­ტად გა­და­ა­ჭარ­ბა 1850-1900 წლე­ბის წი­ნა­ინ­დუსტრი­ულ დო­ნეს. ბა­რი­ე­რი პი­რო­ბი­თია, მაგ­რამ ეს არის ზუს­ტად ის, რისი შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბაც მსოფ­ლი­ოს თით­ქმის ყვე­ლა ქვე­ყა­ნამ სცა­და, რო­დე­საც 2015 წელს ხელი მო­ა­წე­რეს პა­რი­ზის შე­თან­ხმე­ბას კლი­მა­ტის ცვლი­ლე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ საბ­რძოლ­ვე­ლად.

ეს აქამ­დე არას­დროს მომ­ხდა­რა

ის­ტო­რი­უ­ლი თვალ­საზ­რი­სით, პლა­ნე­ტა­ზე მსგავ­სი რამ ასო­ბით ათა­სი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში არ მომ­ხდა­რა.

2024 წლის 21 ივ­ლისს დე­და­მი­წა­ზე სა­შუ­ა­ლო გლო­ბა­ლურ­მა ტემ­პე­რა­ტუ­რამ ახა­ლი რე­კორ­დი და­ამ­ყა­რა. ზუს­ტად ერთ დღეს გაგ­რძელ­და და 22 ივ­ლისს 17,16°C-მდე ჩა­მო­ვი­და. მე­ო­რე დღე, 23 ივ­ლი­სი, კვლავ უფრო თბი­ლი იყო და მოხ­სნა წინა რე­კორ­დი 17,08°C, რო­მე­ლიც მხო­ლოდ ერთი წლის წინ, 2023 წლის 6 ივ­ლისს და­ფიქ­სირ­და.

"გან­სა­კუთ­რე­ბით შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა ბოლო 13 თვის ტემ­პე­რა­ტუ­რამ, რო­მელ­მაც მოხ­სნა წინა რე­კორ­დი“, - ამ­ბობს კო­პერ­ნი­კის ცენ­ტრის ხელ­მძღვა­ნე­ლი კარ­ლო ბუ­ონ­ტემ­პო. "ჩვენ შე­ვე­დით აუთ­ვი­სე­ბელ ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, სა­დაც ახა­ლი სი­ურპრი­ზე­ბი აუ­ცი­ლებ­ლად გვე­ლო­დე­ბა უახ­ლო­ეს თვე­ებ­სა და წლებ­ში".